کانکس ها با کاربری آموزشی، راه حلی برای کمبود کلاس در خراسان جنوبی ، هم در مناطق حاشیه‌ای و پرتراکم حاشیه مرکز استان و هم در روستاهای کم جمعیت دور از مرکز است. کلاس‌های کانکسی اگر چه مانند کلاس‌های فرسوده خطر فروریختن بر سر دانش آموزان را ندارند، اما داستان مشقت‌های تحصیل در آنها داستان مفصلی است.
وقتی صحبت از تحصیل در مدرسه می‌شود کلاس‌هایی با تمام امکانات آموزشی در ذهنمان تداعی می‌شود. با خود می‌گوییم با وجود این همه امکانات مانعی برای پیشرفت دانش آموزان نیست. فارغ از اینکه هنوز در گوشه و کنار شهر‌ها و روستا‌ها دانش آموزانی به چشم می‌خورند که آرزو دارند مانند هم سن و سال هایشان در «کلاس» تحصیل کنند.
تحصیل این دانش‌آموزان قصه پرغصه خود را دارد، کودکانی که با به جان خریدن محرومیت‌ها باید در سوز سرما و گرمای تابستان دوران تحصیل را در اتاقک‌های کانکسی سپری کنند.
اتاق‌هایی که در هوای گرم تابستان، به دلیل نبود سیستم سرمایشی و تهویه، شبیه به زودپز می‌شود و در زمستان همین زودپز تبدیل به یخچال می‌شود؛ اما چاره‌ای جز این نیست و باید تا فراهم شدن شرایط بهتر از این کانکس ها استفاده کنند.
کانکسی که آن را کلاس درس گذاشته اند، فضای کوچک ۱۵ تا ۱۸ متری دارد. دیوار‌هایی کوتاه از جنس آهن و کائوچو که وقتی نورآفتاب به آن می‌تابد بوی چوب فضای اتاقک‌های آهنی را می‌گیرد.
در دفتر حضور و غیاب، کلاس دوم مدرسه شقایق گل محمدی کولر و پنکه سقفی غایبان هر روزه کلاسند. لحظه‌ای چشمم به نیمکت‌های کوچک در دو ردیف چیده شده افتاد که تنها فاصله کمی میان این نیمکت‌ها بود. کمی آن طرف‌تر میز معلم، چسبده به درب کلاس بود. در این کلاس ۳۵ دانش آموز کلاس دومی درس می‌خواندند.
روستای حاجی آباد از روستاهای پرجمعیت حاشیه شهر بیرجند و از مناطق مهاجرپذیر استان است و دو دبستان دارد. دبستان شقایق گل محمدی دو کلاس کانکسی دارد. صبح و عصر دبستان بین پسران و دختران دست به دست می‌شود. الناز کلاس دوم است، می گوید صندلی ها کوچک و کهنه است. کیف هایمان از روی صندلی می افتد. بعد عید هوای کلاس خیلی گرم می شود. کولر و پنکه سقفی نداریم. پنجره‌های کلاس رو باز می‌کنیم، اما پشه می آید. شیفت عصر که هستیم در هوای گرم حوصله درس خواندن نداریم.
الناز از سرد بودن کانکس شان در زمستان هم گفت. هرچند یک بخاری تابشی بالای تخته کلاس شان نصب شده بود. شاید این بخاری کوچک جوابگو نبوده که خاطره گرم نشدن کلاس در حافظه الناز ثبت شده است.
«کلاس مان آنقدر کوچک است که در زنگ نقاشی برای نشان دادن نقاشی به معلم مان اذیت می شویم. میزش کوچک و نمی‌توانیم دفترهایمان را روی میزش کنار هم بگذاریم.»
مهدیه سال ششم است و سابقه درس خواندن در کانکس را دارد. «کلاس اول در کانکس بودم. ۲۲ نفر بودیم. زمستان با چراغ گرم می‌شدیم. بعد عید هم کانکس خیلی گرم بود و وسیله‌ای برای خنک شدن در کلاس مان نبود. معلم پنجره و درب کلاس رو باز می‌کرد.»
مهدیه تفاوت بین کلاس‌های درسی اش را اینگونه توصیف می‌کند «الان کلاس مان خیلی بهتر شده است. کلاس بزرگ و تخته هوشمند داریم. همه کلاس‌ها شوفاژ و پنکه دارند. الان راحت‌تر هستیم. کلاس اول این امکانات را نداشتیم و برایمان درس خواندن خیلی سخت بود».
مدیر دبستان با ما هم کلام شد. از دیگر دغدغه‌ها و کوچک بودن فضای مدرسه گفت. محیط کوچک مدرسه ظرفیت ۵۰۰ دانش آموز را ندارد. سرویس‌های بهداشتی مدرسه کم و نامناسب است. در این گرما مدرسه آب سرد کن ندارد تا دانش آموزان بتوانند از آن استفاده کنند.
نبود وسایل ورزشی هم یکی دیگر از مشکلات است. تنها دو دروازه در حیاط مدرسه است و آنها هم بخاطر حیاط کوچک مدرسه به هم نزدیک هستند. هرچند که می‌تواند گفت دانش آموزان پسر می‌تواند فوتبال بازی کنند، اما دانش آموزان دختر در شیفت دیگر چه کنند.
مسأله کمبود مدارس در استان زمانی سرتیتر خبر‌ها شد که در تاریخ ۲۹ خردادماه ۹۷ استاندار سابق خراسان‌جنوبی در دومین جلسه شورای آموزش و پرورش استان خبر کمبود ۳۵۰ کلاس درس در شهرستان بیرجند را شنید.
محمد مهدی مروج الشریعه استاندار سابق خراسان‌جنوبی وقتی در همین جلسه از او خواسته شد پای برگه مجوز تحصیل دانش آموزان استان در مدارس فرسوده و قدیمی را امضا کند از این امر امتناع کرد.
وی بیان کرد: به‌هیچ وجه نباید از مدارس فرسوده و غیراستاندارد برای تحصیل دانش آموزان که امانت خانواده‌ها هستند استفاده کرد و تحت هیچ شرایطی مصوبه‌ای مرتبط با بلااشکال بودن تحصیل دانش آموزان در اینگونه مدارس را امضا نخواهم کرد.
بعد از خرداد ماه ۹۷ که خبر کمبود مدارس در استان پیچپید، پیگیری‌ها برای رفع کمبود کلاس‌های درس نسبت به قبل شدت بیشتری گرفت. معتمدیان استاندار بعدی خراسان جنوبی بعد از انتخابش این موضوع را در برنامه کاری خود قرار داد.
معتمدیان در جلسه شورای آموزش و پرورش هشتم اردیبهشت امسال هشتگ #حذف_مدارس_کانکسی را داغ کرد. «امسال داستان کانکس‌ها را در استان باید تمام کنیم و چیزی به عنوان کلاس کانکسی نباید وجود داشته باشد.»
بهروزی معاون فنی و اجرایی اداره کل نوسازی مدارس استان در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند ، گفت: در حال حاضر ۱۶۷ کانکس در کل استان داریم و برای جایگزینی ۵۸ کانکس، کلاس درس آماده شده است و تا مهر آینده به بهره برداری می‌رسد.
وی گفت: ۵۹ کانکس نیز بیش از ۱۰ نفر جمعیت دارند که تلاش می‌کنیم فضای مناسب آموزشی را برای این کانکس‌ها فراهم شود.
بهروزی می‌گوید: کانکس‌هایی که به عنوان کلاس استفاده می‌شوند با تغییرات جزئی در پنجره‌ها و پوشش داخلی برای استفاده به عنوان کلاس آماده می‌شوند.
به گفته معاون فنی و اجرایی اداره کل نوسازی استان، بدلیل تعداد جمعیت کم دانش آموز در برخی روستا‌ها و بویژه روستاهای مرزی برای ۵۰ کانکس نمی‌توان برنامه ساخت فضای آموزشی طراحی کرد. این ظاهرا یعنی در مناطقی از استان زنگ مهر ۹۸ هم در کانکس نواخته خواهد شد.
بیکی مدیرکل نوسازی مدارس خراسان جنوبی در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند ، گفت: از مجموع مدارس خراسان جنوبی ۱۷ درصد تخریبی است، ۴۹ درصد نیازمند مقاوم‌سازی و ۳۴ درصد مدارس هم مستحکم است.
بیکی با اشاره به اینکه ۷۵ درصد مدارس از سیستم گرمایشی حرارت مرکزی هستند، گفت: ۲۵ درصد مابقی فاقد سیستم گرمایشی حرارت از مرکز هستند.
وی با بیان اینکه ۳۴۶ کلاس درس در شهرستان‌های تابعه به غیر از بیرجند در مساکن مهر مورد نیاز بوده است، ادامه داد: از این تعداد ۱۷۶ کلاس تحویل و ۴۲ کلاس نیمه تمام است که ۱۲۸ کلاس دیگر در مساکن مهر ۱۰ شهرستان استان نیاز است.
مدیرکل نوسازی مدارس خراسان جنوبی افزود: در سایت‌های مساکن مهر شهرستان بیرجند ۳۹۶ کلاس درس فضای آموزشی نیاز بوده که ۷۵ کلاس تحویل، ۸۳ کلاس نیمه تمام و ۲۳۸ کلاس دیگر مورد نیاز است.
بیکی گفت: در شهرک‌های اقماری مانند حاجی آباد، امیرآباد، چهکند، سراب، رقویی، منظریه و علی‌آباد ۶۳ کلاس مورد نیاز است.
مدیرکل نوسازی مدارس خراسان جنوبی به وجود مدارس دو نوبته اشاره کرد و گفت: ۳۰ مدرسه در شهرستان بیرجند و ۵ مدرسه در شهرستان قائن دو نوبته هستند.
وی در خصوص پروژه‌های بهره برداری شده در استان گفت: سال ۹۷، ۶۵ پروژه با ۱۷۰ کلاس درس بوده است که از این تعداد، ۱۲ پروژه با ۲۳ کلاس درس دولتی بوده و ۵۳ پروژه با ۱۴۷ کلاس درس مشارکتی بوده است.
بیکی بیان کرد: در خراسان جنوبی ۱۱ جشنواره خیرین مدرسه ساز برگزار شده که ۱۴۲ میلیارد و ۱۶۴ میلیون تومان تعهدات خیرین بوده که از این تعهدات یک هزار و ۷۹۸ کلاس ساخته شده است.
ظاهرا حذف کامل کلاس‌های کانکسی امکان پذیر نیست. حداقل در برخی مناطق دور از مرکز، به علت کمی جمعیت و معلوم نبودن آینده اقامت دانش آموزان در محل، ساخت مدرسه توجیه پذیر نیست. اما به نظر می‌رسد طراحی کانکس‌هایی با ابعاد بزرگتر و با لحاظ کردن همه نیازهای آموزشی و رفاهی یک کلاس درس، هدف دور از دسترسی نباشد.
حال باید منتظر ماند و دید با وجود تاکید استاندار، زنگ مهر ۹۸ و پس از آن مهر ۹۹ برای دانش آموزان چند کلاس و در کدام مناطق استان در کانکس نواخته خواهد شد و آیا کسی به فکر تهیه یا طراحی کانکس‌هایی با کاربری خاص کلاس درس در مناطق کم جمعیت استان خواهد بود؟
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان
قیمت کانکس بر حسب ابعاد چگونه محاسبه می شود؟
تولید ورق عرشه فولادی
استعلام قیمت کانکس چیست؟
معرفی کانکس کلاس درس ساخت شرکت ایران کانتین